Leidende motieven bij decentralisatie

De hoofdstructuur van de bestuurlijke inrichting van Nederland, ook wel aangeduid met de term 'gedecentraliseerde eenheidsstaat', staat al lang ter discussie. Decentralisatie van overheidstaken en -bevoegdheden is van grote invloed op de bestuurlijke verhoudingen binnen het openbaar bestuur. Het blootleggen van de motieven voor decentralisatie kan informatie geven over de intenties van de wetgever voor de bestuurlijke verhoudingen.Deze studie beschrijft de in Nederland opgevoerde motieven voor het centraliseren en decentraliseren van taken en bevoegdheden. Op systematische wijze wordt in beeld gebracht hoe in de rechtswetenschap, bij organieke wetgeving en bij domeinwetgeving wordt gesproken over decentralisatie en welke motieven in het debat naar voren komen. Vertrekpunt voor dit onderzoek is de grondwetsherziening van 1848. Aan de staatsman die deze herziening tot stand bracht is anderhalve eeuw later de metafoor het Huis van Thorbecke ontleend. De stellingname in Leidende motieven bij decentralisatie is dat deze metafoor niet, zoals velen menen, bijdraagt aan de blokkade in het debat over bestuurlijke vernieuwing maar juist een zinnebeeld is voor de institutionele taaiheid van het bestuurlijke stelsel.Uit het onderzoek blijkt dat er bij decentralisatie veelal sprake is van een complex geheel aan motieven die worden ingegeven door pragmatische en politieke overwegingen en contextuele omstandigheden. Meer rechtsstatelijke overwegingen en fundamentele ideeën over decentralisatie spelen vrijwel geen rol in de feitelijke verdeling van taken en bevoegdheden.