Geen makke schapen

Wie van mijn joodse familieleden heeft zich in de oorlog actief verzet? Martijn Katan vroeg zich dat af en ging op onderzoek. Tot zijn verbazing vond hij er maar liefst tien. Zijn vader Richard Katan die Ausweise vervalste, Hans Katan die werkte met pistolen en bommen, Mol Valk die een geheime boekhouding bijhield en boze Wehrmachtofficieren tot de orde riep, en nog zeven anderen. Ze voorzagen onderduikers van papieren en geld, brachten geallieerde soldaten in veiligheid en liquideerden gevaarlijke verraders. Daarin waren ze niet uitzonderlijk; veel joden die aan het Duitse sleepnet wisten te ontsnappen leverden vergelijkbare prestaties. Mensen blijken onder extreme omstandigheden ongedacht heldendom te kunnen ontplooien. Katan werkt als een paleontoloog die op basis van fossielen het leven reconstrueert. Uit overgeleverde archieven, brieven, krantenberichten, foto’s en getuigenissen van overlevenden rijst een beeld op van iemands jeugd, hoe hij in het verzet belandde, wat hij daar deed en hoe het afliep. Inleidende hoofdstukken beschrijven het joodse verzet in Nederland in bredere zin, en het gemeenschappelijke verhaal van deze tien familieleden. Martijn Katan is een zoon van joodse ouders die met moed, beleid en een flinke dosis geluk de oorlog overleefden. Katan is biochemicus, emeritus hoogleraar voedingsleer en columnist voor NRC Handelsblad. Hij schreef twee bestsellers over voeding: Wat is nu gezond? en Voedingsmythes.